GOGOAREN
BAKETZEA ETA IKUSPEGI
SAKONAREN MEDITAZIOA
Meditazioa
oso praktika sakona da eta norberak aurrera egiten duen heinean,
gehiago sakontzen du. Nire aholkua guztiontzat modu erraz, samur
batean hastea da, ahal den bezain errazen, bezain samurren. Zinez,
ordea, aitortu behar dut hizkuntzaren mugak direla eta, benetako
esperientzia komunikatzeari ekiteko, mugatua ikusten dudala nire
burua, baita meditazio oinarrizkoena adierazteko ere. Edozein
hizkuntzaren terminologia giza asmakizuna izanik, taldearen esperientzian
oinarritzen da, eta horrelaxe gertatzen da hizkuntza filosofikoarekin,
barne esperientzia konpartituaren mugetara makurtua dagoela, ez
du esperientzia hori egiaztatzeko kanpoko inolako erreferentzia
punturik. Hizkuntza, berez, ez da gauza norberaren esperientzia
baino haratago iristeko, eta hauxe da gure arazoaren erroa. Esate
baterako, zuk te beroa daukan katilu bat ukitzen baduzu, beroaren
sentsazioa jasoko duzu eta, era berean, izotz ontzi bat ukitzen
duzunean, hotzaren sentipena izango duzu. Horrela, beroak eta
hotzak nahiko esanahi zehatza dute eta mundu guztia ados egon
liteke esanahi horrekin, guztiok bizi izan baititugu sentipen
hauek inoiz edo behin, ukimenaren bidez. Baina hainbat eta hainbat
esperientzia kontaezin komunikatzeko, esate baterako, meditazioan
azaleratzen diren zenbait kontzientzia egoera, nola egiaztatuko
ditugu erabiltzen ditugun hitzak, ados jartzeko?
Egia
da aurreko mendeetan Tibeten terminologia filosofiko bat sortu
zela meditatzaileek asmatuta, Dharmaren zenbait hitzetan oinarrituz,
baina hitz hauen benetako esanahia ulertzeko informazio pilaketa
handia behar da eta, nolabait, esperientzia horien berri izatea.
Adibide bat jartzeko, esaten da Mahamudraren praktikan "Rojik"
esperientzia sortzen dela (hau, gutxi gorabehera, "gustu
bat" izango litzateke)
Mahamudrak
hitzez hitz "Zigilu Handiaren Meditazioa" esan nahi
du, hau da, urtutako argizariarekin agiri bat lakratzen duen zigilu
bat izango balitz bezala; hau ez da aldakorra; honek esan nahi
du gauzak ondoren hautematen direla era orekatuan.
Hau
da Mahamudra praktikatzearekin lor daitezkeen burutzapen maila
askoren arteko bat. Zaila da "Rojik" hitzaren esanahia
zein den zehazten. "Gustu" hitza analogia bat baino
ez da gogo esperientzia mota batentzat. Ez da mihiaren bidez esperimentatutako
gustua. Gustu baten esperientziaren kontzientzia izan duen pertsona
bat komunika daiteke hitz horren erabileraren bidez esperientzia
ber-bera izan duen beste norbaitekin, baina hitz hori abstraktua
eta ulertezina gertatuko zaie oraindik esperientzia hori izan
ez dutenei.
Adibide
honek adierazten digun bezala, Dharmaren terminologia komunikazio
modu ia perfektua izan daiteke meditazioaren gauzatzean sakontasun
maila bera konpartitzen duten bi izakiren artean, baina oro har
erabiltzen bada, lausoa eta zehaztasunik gabea izateko arriskua
du eta bilatzen den esanahiaren gutxi gorabeherako zentzua baino
ez du emango.
Hala
ere, hizkuntzaren izaeraren ikuspuntu hauek izan arren, meditazioari
buruzko nire ideiak konpartitzen ahaleginduko naiz.
Lehen
esan dudan bezala, meditaziorik sakonena meditazio xume batekin
hasten da. Baretasun iraunkorra eskaintzen duenak (T:Shinnay,
S:Shamatha) oso teknika eraginkorra, indargarria eta erraza du
oinarri. Metodo ezberdin asko daude eta denek xede ber-bera dute
beren baitan: gogoa ahalbidetzea, kontzentrazioa puntu batera
zuzenduta, bakean eta etenik gabe egoera egonkor batean luzaroan
irauteko. Norbera hasten da hamar, hogei edo hogeita hamar minutuz
eserita egoten ikastetik, eta pixkanaka-pixkanaka luzatu egingo
du meditazio saioaren iraupena. Erabateko sor irauteko gaitasuna
oso-oso aurreratua da, baina meditazioaren lehen estadioetan ere
ikas dezake norberak lasai-lasai eseri eta bere gogoaz kontziente
izaten, joan-etorrian dabiltzan pentsamenduei erreparatuz, zeru
garbian hodeien mugimendu azkarra bezalakoxeak baitira.
Hasieran,
meditatzailearen gogoa zaldi basatia bezalakoa da, baina heziko
da, etxekotuko da, poliki-poliki, gogoaren baketzerako meditazioarekin
konprometituz. Azkenik, gogoa argitsua bilakatuko da, aztoramenetik
erabat aske. Gogoaren jarduera, hasieran ur-jauzia dena, ondoren
ibai zabaleko korrontearen jario gozo bilakatuko da, eta azkenik,
mendiko aintzira garbiko ur bare.
Kontzentrazio
ahalmena garatzeko oinarriak finkatzeko, hauxe baita meditazioan
baretasun iraunkorraren muina, distrakzioaren aztertzetik ekin
beharko diogu, zertan den eta nola agertzen den jakiteko. Bi kategoria
nagusi daude distrakzioan: barrukoa eta kanpokoa.
Kanpoko
distrakzioak inguru fisikoko eragozpenak dira, besteak beste,
kontzentrazioa galarazten duten soinuak. Batzuetan, norbera ohartu
gabe gerta daiteke distrakzioa. Erraza da distraitzea orotariko
pentsamenduei jarraituz eta, horrela, kanpo esperientzietan murgilduko
da pertsona, gertatzen ari denaz ohartu ere egin gabe. Hasieran,
zaila da arretari eusten galdu gabe, baina pixkanaka, mailaz maila,
gainditu egiten dira distraitzen gaituzten kanpoko eragin horiek.
Batzuetan, meditazioan diziplinatzeko, meditatzaile trebatuek
teknika osagarriak erabiltzen dituzte, esaterako, buru gainean
baso bete ur orekan eustea. Distrakzioak itxura asko ditu, batzuk
itxuraz positiboak eta besteak itxuraz negatiboak. Distrakzio
negatiboak era guztietako emozio egoera aztoratuak dira, hala
nola, haserrea, jeloskortasuna eta beldurra. Horrela, litekeena
da meditazioa praktikatzearekin, emozio handiek are handiagoak
irudi izatea eta ondorioz, sentimendu horiek gehiago nabarmentzea.
Hau horrela gertatzen da eguneroko bizitzan gogoa batetik bestera
saltoka ibiltzen delako, noraezean, aztoratuta, gelditu gabe berriketan,
gogoaren etengabeko jardunarekin kezkatuta, eta horren ondorioz,
emozio egoerak ez dira nabaritzen era sakonean. Hala ere, gogoaren
espazio hutsean, lasai ederrean barne bildua, emozio patroien
indar itsua begien bistako nabaria bilakatzen da.
Sentimendu
positiboak dituzten distrakzio barnekoak zoliagoak eta engainagarriagoak
dira. Gogoaren marko atsegin eta zoragarri gisa gertatzen dira,
lasaitasun iraunkorrerako meditazioa praktikaren lorpen arrakastatsuen
ondorio. Izugarrizko poztasun eta erosotasun sentimenduak dituzte
bereizgarri, eta zoriontasun eta ongizate sentimendua. Zailtasuna
da oso litekeena dela, ordea, meditatzailea gogoaren egoera hauetara
atxikitzea eta egoera hauek behin eta berriz sortzen saiatzea,
zorionezko utzitasuna iraunkorraren sentimenduari eutsi nahian.
Era horretan, lotura hori eragozpen bihurtzen da hurrengo kontzientzia
estadioetara aurrera egiteko.
Distrakziorik
ezean, ez barrukorik ez kanpokorik, ongizate, argitasun eta hustasunaren
hautemate intuiziozkoaren sentimendua agertuko da. Baina, une
honetan, pentsatzeko gure modu arruntarekin, gelditzen bagara
eta gure aurrean mahai gainean dagoen te katilu bati begiratzen
badiogu; ez ditugu gogoaren ezaugarri positibook agertzen sentituko.
Arreta gauza batera zuzentzen dugun bitartean kontzientziari erne-erne
eusteko gai izango bagina ere, lokarriaren beste aldetik poney
basati bati eustea bezala litzateke.
Baina
norberak meditazioan aurrera egiten duen neurrian, gogoa gero
eta gehiago etxekotzen da eta azkenean arretaren objektu niarengana
aldatzen da. Aldaketa honen ondorioa ongizate hedagarri bat, argitasuna
eta dena zipriztintzen duen hustasun sentimendu handi baten esperientzia
da. Esperientzia honen ezaugarria ohiko kontzeptu arruntik eza
da. Adibidez, fenomenoak funtsean errealak hauteman, izaeratik
bertatik sortuko balira bezala (sentimen-pertzepzioak).
Estadio
honetan, maisu edo gidari bat, behar-beharrezkoa da. Zaila da
norberak bere kabuz gertatzen ari dena zuzen interpretatzea eta
ezagutzea. Izan ere, norbera esperientzian murgilduta dago, eta
ezin du bereizi esperientzia benetakoa den edota aldez aurretik
pentsatutako itxaropenetik sortutako joera mental zoliek eratzen
duten. Norbera gogoaren lan zoli horietaz jabetzeko gai ez denez,
oso erres onartuko luke naturaltasun osoz, esperientzia ez dela
asmatua. Meditazioaren praktikako estadio ezberdinak ezagutzen
dituena baino ez da gai izango gertatzen ari dena benetan argi
ikusteko. Maisu bat aukeratzerakoan kontuan hartu beharko da pertsona
horren talentua, heldua eta eraman handikoa izatea, eta zakarra
izan gabe edo ikaslegaiak uzkurtu gabe, zuzena eta trebea izateko
gaitasuna edukitzea. Nik ezin dut maisu bat aurkitzeak duen garrantzia
gehiegi azpimarratu.
Honenbestez,
ikusi dugun bezala, benetako ongizate, hustasun eta argitasun
sentimendua sortzea baretasun iraunkorraren meditazioa behar bezala
egin izanaren seinale da. Honek, bide batez, horrelako esperientzietan
zorrotz egoteko gero eta gaitasun handiagoa emango du. Esate baterako,
ongizate esperientzia bat sortzen bada, eta esperientzia horretan
arreta gune esklusibo bat garatzen bada, azkenean, egonkorra eta
iraunkorra bilakatuko da hori. Baina, giza pentsamenduaren izaera
dualista urrundu egiten du ongizatearen ideia aratza eta inpartzialaren
gaurkotzea, zeren pentsamendu ezeroso eta gogaikarriei aurre egiteko
gogoak horrelako sentimenduak sortzeko joera baitu. Orduan bizitako
alaitasun sentimendua asmazio artifizial bat izan liteke soilik,
itxaropen batean oinarritua, modu natural batean jasotako baliozko
pertzepzio bat izan beharrean.
Argitasun
esperientziarentzat ere egia da hau, izan ere, erraz desitxura
baitaiteke. Sakontzen hasi aurretik, defini dezagun lehendabizi
argitasun hitza. Gogoaren argitasuna kontzientzia beraren kontzientzia
baino ez da. Batzuetan, argi argitsu bat izango balitz bezala
hitz egiten da berari buruz. Argitasun hori bere intentsitate
ezaugarriari dagokio, kontzientzia argiari, luzidoari: argitzeko
gaitasuna du, ezezaguna ezagun egin ahal baitu. Hitzez hitz, ez
du farola batek bezalako argirik ematen. Hitz egiteko modu bat
besterik ez da.
Eguneroko
bizitzan ez gara jabetzen gogoaren funtsezko izaeraz. Gogoaren
izaeran dagoen argi argitsua ilundu egiten du sortzen diren pentsamenduen
ugaritasunak. Horiek sortzen dira sentimen kontzientziaren alderdi
fisiko eta mentalak estimulatzen direlako. Hauek, berriz, bigarren
mailako baldintzen ondorio dira, hala nola, kanpoko fenomenoen
itxuren eta sentimenen ahalmenen arteko elkarrekintza, eta baita
gogoaren pertzepzioen barruan esperientzia sentsoriala transmititzen
duten prozesu kognitiboak ere. Gogoaren egoera kezkatsu hau harridura
edo logura mota bat da benetan eta auto kontzientzia ez dagoen
egoera mental lodien ezjakintasun itsugarrian oinarritua dago.
Automatikoki gertatzen ari diren etengabeko ekintza kognitibo
multzoak dira, eta, auto gogoetarekin, hau da, kontzientziaren
alderdi auto kontzientearekin kontatu gabe gertatzen diren erreakzioak.
Laster,
gogoaren hausnartzeko ahalmena bilakatzen da benetako adimenaren
oinarria, eta gogoaren azaleko jarduera guztia, zeinak dena biltzen
duen gogo kontzientearen auto kontzienteari lotu gabe jarraitzen
baitu, gogo jarduera itsu bat baino ez da, gogoa bere benetako
izaeratik distraitzeko balio duen zarata mota bat. Behin pentsamenduaren
prozesua baretuta, emaitza izugarrizko argitasuna da. Lehen aipatu
dudan bezala, argitasun sentimenduarekiko lotura agertzen bada,
gogoaren egoera artifizial bat sortzen du eta argitasunaren benetako
esperientziari merezimendua kentzen dio, eta norbera, berriro
ere, gogo samsarikoaren egoera arruntarekin gelditzen da. Ongizatearentzat
eta argitasunarentzat egia dena hustasunarentzat ere aplikagarria
da. Gogoaren izaera hustasun gisa ez da normalean bizitzen, ezjakintasunaren
ondorio. Gogoa sendo sumatzen denean, bere-berean erreala, tentsioak
eta neurosiak saihestezinak dira eta, ondorioz, oker bizitzen
dira, benetan existituko balira bezala. Behin pentsamendu kontzeptualak
baretzen direnean, tokia garbi gelditzen da hustasunaren benetako
gauzatzea gertatzeko. Alabaina, alaitasunarekin eta argitasunarekin
gertatzen den bezala, derrigorrezkoa da egoera hori birsortzeko,
luzatzeko eta izateko nahia baztertzea, pertzepzioak garbi iraun
dezan eta, honenbestez, fidagarria izan dadin.
Laburbilduz,
baretasun iraunkorraren meditazioa praktikatzeak bakea eta oreka
lortzera eramaten dutela esan daiteke. Egoera lasai batean gogoa
arreta argi baterako gai da, non bere izaera sakonaren kontziente
baita: ongizate zoriontsua, argitasuna eta hustasuna, gogoan berari
inposatu gabe, benetan substantziala edo existentzia atxikiaren
okerreko kontzeptua. Etengabeko praktikarekin ahalmen hauek handitzeko
potentzialak ez du mugarik eta, azkenean, norbera argialdi egoeran
sartzen da. Tximeletaren kapulutik irteten ari den beldarra bezalakoa
da. Ezaguera maila honetako pertsona baten kontzientzia munduko
kezketatik nahiz interes egoistetatik libre dago erabat eta banakoa
meditazio kontzentrazioaren garapen osagarrian soilik dago interesatua,
nahiz eta, jakina, oraindik gorputza mantentzeko beharrezkoa izan
jatea. Hala ere, meditazio egoera horiek oso goi mailakoak izanagatik
ere, ez dute izate samsarikoa gainditzen eta ez dute azken liberazioa
sorrarazten. Ez dira konparagarriak Budaren argialdiarekin.
Argialdi
egoera bereizten duen kontzientzia zabala erdiesteko, nahiz kontzientzia
egoera samsarikoen liberazioa lortzeko, ezinbestekoa da baretasun
iraunkorraren meditazioaren praktika ikuspegi sakonaren meditazio
gorenarekin nahastea (T:Lhaktong, S:Vipashyana), zenbaitetan meditazio
analitikoa ere deitu izan zaiona. Behin baretasun iraunkorraren
arretari eusteko gogoaren ahalmena handituta, erraz eta natural
iristen da ikuspegi sakonaren goi mailako meditazioa. Nahiz eta
jende askok vispashyanari buruz meditazio modu bat balitz bezala
hitz egin, eta askotan zenbait tradiziotako meditatzaile ikasleek
erabilia izan arren, kasu honetan, hitz hau oso zehatz erabiltzen
da. Izan ere, hitz bera bi praktika desberdin deskribatzeko erabil
daiteke. Hemen praktika aurreratu bati dagokio eta bere egoera
gorenari, hau Buda baten kontzientziatik banaezina da. Beraz,
ez da batere arrunta.
Filosofia
budista tantrikoaren testuinguruan, madhyamakaren arrazoiketa
intuitiboa oso garatua eta pentsamendu beste eskola batzuk ere
ikuspegi sakonaren goi mailako meditazio modu gisa daude kategorizatuta.
Oro har, nahiz eta elkarrekin erlazionaturik egon, baretasun iraunkorraren
meditazioa garapen aldiari dagokio normalean, eta goi mailakoa,
ikuspegi sakonarena, amaiera aldiari, eta horrela, gauzatzean,
oso maila aurreratuko meditazio gisa hartzen da.
Hasiberriak
izanik, gure oraingo gogoaren egoera aztertu behar dugu eta konturatu
ilusio bat dela. Ikerketa logikoen bidez gogoaren nahasketaren
arrazoia aurkitu behar dugu. Gure bilaketak ezinbestean ikusaraziko
digu barneko eta kanpoko gertakariek (gogoaren sentsazioek eta
zentzumenek hautematen dituzten objektuek) ez dutela substantziarik
eta irrealak direla.
Meditazio
analitikoa hastean, onena da kanpoko gertakariaren izaera behatzea
eta, orduan, pixkanaka-pixkanaka, gogoaren alderdi zoliagoei ekitea,
izan ere, bigarren alderdi hau, nahiz eta ez izan hain bistakoa,
meditazioaren praktikarako garrantzitsuagoa da. Ikerketa logikoaren
bidez, ikus dezakegu kanpoko objektuak gogoaren egoera nahasien
adierazpen direla soilik, eta ez direla existitzen guk uste bezala.
Egia esan, gogoaren proiekzio soilak dira. Arrazoi hau dela-eta
Budismo Mahayanan kanpoko munduan agertzen den bezalako kausa-efektuaren
izaeraren ulermena da oinarria, non beste ikuspegi filosofiko
batzuk ereikitzen baitira.
Behin
proiekzio mental hauen izaera ulertzen denean, errealitate arruntaren
itxurazko laburpen solidoa sortzen duen prozesu mentala alderantzikatu
egin daiteke eta, horrela, nahasmenak kontrolatzen dituen gogoaren
egoera arruntak gaindi daitezke. Orainaldiaren gure esperientziak,
errealitate erlatiboaren testuingurura zokoratua, gertatzen diren
gertaera mentalak ikusarazten dizkigu, edo, beste era batera esanda,
kanpoko gertakariak, funtsean errealak balira bezala, baina, izatez,
beren izaera irudimenezkoa da, amets bateko irudiak bezala. Arrazoi
hau dela eta kontrolatzen gaituzte ilusio hauek.
Meditazioaren
bidez, azkenik, gaindi dezakegu joera hau. Bitartean, gogoa bere
izaeraz ohartuko da pixkanaka-pixkanaka. Kanpoan azaltzen diren
ilusioak, poliki-poliki, kontzientziaren kontrolpera pasatzen
dira eta, gainera, meditazioaren praktika indartzeko balio dute.
Bodhisattvak, hustasunaren izaera burutu duten izakiak eta gainerako
izaki guztientzat errukitasun perfektua arrakastaz landu dutenak,
irudimenezko errealitatea erabiltzeko eta eraldatzeko ere gai
dira, izaki sentikorren beharrak naturaltasunez asetzeko eta,
gainera, erreinu askotan aldi berean agertzeko ahalmena dute izakiok
gidatzeko.
Amitabha
Buda, esate baterako, Dewachengo erreinu budikoan agertzen da
eta, aldi berean, egoki iruditzen zaion beste edozein lekutan.
Hau posible da errealitatea kontrolatzeko gai delako. Sendagai
egokiarekin edozein gaitz sendatzen duen medikua bezalakoa da.
Buda
baten maisutasun maila, Amithabarena bezala, nahiko maila handia
da, baina aurreko estadioetan ere ahalmen handiak azal daitezke.
Naroparen sei yogak menperatu dituen praktikatzaile bat gai izango
da amets kontzientearen praktikari ekiteko. Ametsetan erne irauteko
gaitasuna izanik, ametsa sortzen duten indarrak manipulatzeko
ahalmena lortzen da, ez baitaude oso sendo finkatuak. Praktikarekin,
gogoaren bitartez kontrolatu ahal izango dira. Oso errealizatua
dagoen praktikatzaile bat gai da kontzientzia hau zabaldu eta
printzipio hori eguneroko bizitzako indar kausalei lotzeko. Arrazoi
hau dela eta, lehen eta bigarren mailako Bodhisattvak nahita azaltzeko
ahalmena erdietsirik, izakiei on handia egiteko gai dira, baina
ez Budek egin dezaketen neurrian. Praktika honen lehen helburua,
gogoaren esentzia den bezalakoxeaz ohartzea da. Esentzia horren
froga bat itsu bati ikusaraztea izango litzateke.
Gogoaren
benetako izaeraren pertzepzioa gero eta zehatzagoa da norbera
praktikarekin ohitzen den neurrian. Honenbestez, onuragarria da
meditazio analitikoa erabiltzea gogoaren barru-barruko izaeraren
hurbilketa kontzeptual batera iristeko; berau ondoren berrikusia
izango da zuzeneko esperientziaren bitartez.
Azterketa
oinarri-oinarrizko behaketekin hasten da. Esate baterako, gogoak
ez duela izaera fisikorik ikusiko dugu, ikusi eta uki daitezkeen
eta garunari egokitzen zaizkien bestelako ezaugarriak dituela.
Baina
hori ez da ezer. Gogoa bada indar handikoa eta dinamikoa den presentzia
bizia. Gogoaren benetako izaera argia eta hutsa da, eta ez dago
itxia. Gainera, bi alderditan bana dezakegu gogoa. Lehenengoa,
kontziente gaudeneko egoera da, eta berorretan, etengabeko pentsamendu
jario bat dago pentsamenduak sortu eta eten egiten direna, bakoitza
aurrekoaren desberdina da.
Saia
zaitez hirurogei segundoan zenbat pentsamendu gertatzen diren
kontatzen. Ikusiko duzu asko agertu eta joan egiten direla. Pentsamenduak
ez dira entitate sendoak, eta ezinezkoa da hauen sortze eta etetea
gelditzea. Saia zaitez une honetan zure aurrean ikusten dituzun
koloreak kontatzen. Gogoak kolore bakoitza argi ikusten du, nahiz
eta ez kontzentratu bereziki bakoitzean. Kolore bakoitza pentsamendu
berri bat sortzearen arrazoia da. Horrela bada, pentsamendu guztiak
ezabatu egiten badira, zer gelditzen da?
Gelditzen
dena gogoaren bigarren alderdia da, bere baitara zuzentzen dena,
beste objektuetara zuzendu beharrean. Hau gertatzen denean, ez
da ezer ikusiko, entzungo, dastatuko, usainduko edo sentituko
kontzientziaren senaren bidez, eta kontzientzia erabat askatuko
da konfinamendu guztietatik. Honekin jarraituz, ikusmen mentalaren,
entzumenaren eta abarren irismena lehen baino askoz handiagoa
egingo da eta horrela goreneko zentzumen pertzepzio kontzientziaren
bost erak gertatuko dira.
Meditazioan
berria den batek, niaren kontziente izateko indarra jartzen duen
oinarrizko praktika baten bidez, hemen deskribatutako estadioetan
barrena aurrera egiteko potentziala du. Azkenik, ahalegin handirik
egin gabe, arreta puntu batean mantentzeko gaitasuna garatzen
den neurrian, emozio asaldatzaileak, adibidez, urguilua eta jeloskortasuna
bezalakoak, aztertu ahal dira. Ondorioz, kanpoko arreta-objektuak
barruko arreta-objektu bihurtzen dira. Errealitateari, benetan
existituko balitz bezala atxekitzera bultzatzen duen sustraia
ezin da errotik atera ikuspegi sakonaren goi mailako meditazioan
maila aurreratu bat lortu arte. Baina litekeena da, askoz lehenago,
emozio nahasgarriak gutxienez neurri batean leunduak izatea.
Baita
hasiberritan ere, baretasun iraunkorraren meditazioaren praktikak
oztopo emozionalak gutxitzen ditu, hala emozio bakoitza noiz sortzen
den argi eta garbi ikusten uzten du, eta honenbestez, ulertzen
benetan ez dela existitzen, gogoan gertaturikoa baino ez dela.
Emozioen hustasunaz konturatzeko gai baldin bada gogoa, orduan
ez dira existitzen. Atxikimendua ere gutxitzen joango da hutsa
dela onartzen denean. Bestalde, Karmak etengabeko kausa eta efektu
jario gisa jarraituko du funtzionatzen. Baretasun iraunkorraren
meditazioak berez ez du ahalmenik meditatzailea kausa eta efektu
prozesu honi lotua egotetik askatzeko. Eguneroko bizitzako diziplinak,
adibidez janariaren irenstea arautzeak, esperientzia frustragarriek
gogoaren orekan egiten duten inpaktua gutxitzen laguntzen du.
Norberak maila goreneko ikuspegi sakonaren meditazioan jarduteko
adinako maila erdiesten duenean, eragin karmikoekin lotuta dauden
arazoek ez dute asko molestatuko. Baina baretasun iraunkorraren
meditazioaren praktika maila aise asalda daiteke oraindik. Zer
egin honekin?
Nire
gomendio bat da Bodhisattvaren botoak hartzea. Boto hauek izaki
guztiei laguntzeko helburu handiaren aurrean argialdiaren nahia
atzeratzeko konpromisoa eskatzen dute. Konpromiso honen bitartez,
norberak bere etorkizuneko garapenerako hazia ereiten du une horretan
eta hori izaki guztiak samsararen oinazetik askatzeko nahi garbia
da. Onuragarria da gogoari oroitaraztea izaki guztiak, salbuespenik
gabe, senideak ditugula, izan ere, aurreko izateetan zehar, uneren
batean gure aita edo ama izan baitira eta maitasun eskerga erakutsi
baitigute.
Ikuspuntu
mota hau mantentzen bada, norberaren praktika erabat aldatzen
da, izan ere, errukitasuna dela medio norberaren askapenagatik
ahalegina egiteko motibazioa aldatu egiten baldin bada, orduan
argialdia erdiesteko biderik laburrena eta zuzenena hartzen da.
Zergatik? Hasieratik bertatik motibazio honek norberaren pentsamenduen
gunea Budarenekin lerroan jartzen baitu.
Bodhisattvaren
botoak hartuta, norberak jokaera zuzenaren urratsak jarraitzeko
hitza ematen du. Urrats hauek Bodhisattva baten bizimoduari loturik
daude. Botoak kanpoko jarduerarekin ez ezik, barneko jarrerarekin
ere lotuta daude. Botoari kontuz eusten bazaio eta inoiz hondatzen
uzten ez bada, sortzen den botere izugarriak leundu egingo ditu
praktikak berarekin dituen eragozpenak eta sor daitezkeen era
guztietako emozio aztoratzaileak. Shantidevak, bere "Bodhisattva
baten bizitza"-n esan zuen: "Boto hau hartzeak era guztietako
eragozpenetatik babesten du norbera". Beraz, beharrezkoa
da boto honi eusteko etengabeko ahalegina egitea, sarri-sarri
berrituz barrutik eta, batez ere, norbera konturatzen denean botoa
ez dela bete. Haserrea, jeloskortasuna, eta urguilua dira konpromisoa
eta norberaren ziurtasuna ahultzen duten eragile garrantzitsuenak.
Behin botoak hartuta, norberak ahal duen guztia egin beharko luke
hauei eusteko, baina, batez ere, hasieran, zailtasun asko sortuko
dira.
Ia
saihestezina da norbera pentsamendu, hitz edo okerreko ekintzetatik
libratzea. Erremedio gisa ona da, hogeita hamabost Budak irudikatzen
diren bitartean eta izaki sentikor guztien ongizatean pentsatzen
den bitartean, "Hiru Bilketen Sutra" egunean hiru bider
errezatzea. Horrela, eutsi egingo zaio botoari.
Bukatzeko,
mundu guztia animatu nahiko nuke meditazioaren garrantzia kontuan
hartzera. Gure existentziaren laburtasunaz ohartzen bagara, pentsatzen
dut praktikari ekiteko motibazio handia sentituko dugula, nahiz
eta geu gara benetan garrantzitsua dena erabaki behar dugun bakarrak.
Beste gauza bat kontuan hartu beharrekoa: gidatuko gaituen norbait
edukitzearen garrantzia da. Izan ere, tradizio baten barnean gaude
eta beharrezkoa da gida bat edukitzea. Benetako maisu batengan
konfiantza izatea oso onuragarria izango da zuretzat.